142: Nishkama

She who does not have any desire.

Let us look at a scientific explanation of desire.

Satchidanandam (Atma/everlasting happiness) is our true nature. That means we are always happy by default. Real happiness is inside us. When we have a desire, the mind makes a determination. Something like 'on this time, at this place, in order to possess this, I will do this'. Due to this determination, the mind has to move away from Atma (happiness/Satchidanandam) and focus on karma. When the desire is fulfilled, the mind comes back to Atma again.  Because the mind moves closer to Atma after the karma is done (desire fulfilled), we feel happy. In reality, the happiness is not because of karma but the proximity to Atma that the mind regained. Let us examine this with an example.

Say you desire to have a golden necklace. So, the mind makes a determination that on this date and time I resolve to possess a particular necklace. Immediately, the distance between mind and Atma (satchidanandam) increases.  You do karma to possess the necklace. When you possess the necklace, the mind goes back to its original state (close to Atma). But it does not happen like this so easily. The sum of all our past karma will form an aura around you. It causes several obstacles in your strife. This is called dhuritam. For each obstacle, the mind's determination hardens further due to influence of desire. Eventually, it goes farther and farther to Atma (Satchidanandam). This distance from Atma (happiness) is sorrow. Finally, after many trials, the desire is fulfilled. Then mind goes back to Atma (Satchidanandam). You feel happy. Due to ignorance, you think that the happiness is due to the external object we newly possessed.

మన నిజమైన స్వరూపం సచ్చిదానందం(ఆత్మ). అంటే ఎల్లప్పుడూ ఆనందముగా ఉండడం మన నిజమైన స్వభావం. ఈ ఆనందం మనలోనే ఉంటుంది. ఏదైనా సంకల్పం కలిగినపుడు మనస్సు ఈ ఆనందానికి దూరంగా వెళ్ళిపోతూ ఉంటుంది. కోరిక తీరగానే సంకల్పం లయమయిపోతుంది. మనస్సు మళ్ళి  ఆనందం దగ్గరుకు చేరుతుంది. అప్పుడు సంతోషంగా అనిపిస్తుంది. ఒక ఉదాహరణతో దీనిని పరీక్షిద్దం.

ఒక బంగారం గొలుసు మీద కోరిక కలిగింది అనుకోండి. మనస్సు ఒక సంకల్పం చేస్తుంది. ఫలానా సమయానికి, ఫలానా ప్రదేశంలో, నేను ఒక బంగారం గొలుసు సంపాదించుకోవడానికి ఫలానా కర్మ చేస్తాను అని ఒక సంకల్పం చేస్తుంది. ఈ సంకల్పం చేసిన తక్షణమే మనస్సుకు ఆనందానికి దూరం పెరుగుతుంది. కోరిక తీరాక, సంకల్పం లయం అయ్యాక మల్లి ఆ దూరం తొలగిపోతుంది. అయితే ఇది మనం అనుకున్నంత తేలికగా జరగదు. పూర్వ కర్మల ఫలితం మన చుట్టూ ఒక వలయంలా ఎల్లపుడు కమ్మి ఉంటుంది. దీనిని ధురితం అంటారు. దీనివల్ల ఊహించని అవాంతరాలు ఎదురవుతాయి. వాటిని దాటడానికి సంకల్పం ఇంకా గట్టిపడుతుంది. దాంతో ఆనందంతో దూరం ఇంకా ఎక్కువ అవుతుంది. ఇలా పలుమార్లు జరిగాక మనస్సు ఆనందానికి చాలా దూరంగా వెళ్ళిపోతుంది. అదే దుఃఖం. ఈ దుఃఖంలో సంకల్పం నెరవేరడం ఇంకా కష్టమైపోతుంది. నానా విధాలుగా ప్రయత్నించగా ఎట్టకేలకు కోరిక తీరుతుంది. వెంటనే సంకల్పం లయం అయిపోతుంది. మళ్ళి మనస్సు ఆనందానికి దగ్గరగా వచ్చేస్తుంది. బాధ పోయి సంతోషంగా అనిపిస్తుంది. మాయ వలన ఆ ఆనందం కొత్తగా పొందిన బంగారం గొలుసువల్ల కలిగింది అనిపిస్తుంది.