వియత్ అంటే ఆకాశము. ఆకాశము మొదలైన జగత్తులను ప్రసవించినది లేక సృష్టించినది. సృష్టిలో మొట్టమొదటగా ఆకాశం ఉద్భవించింది. ఆకాశం నుంచి వాయువు, వాయువు నుంచి - అగ్ని, అగ్ని నుంచి - నీరు, నీటి నుంచి భూమి. ఈ రకంగా పంచభూతాలు తన్మాత్రలు, జ్ఞానేంద్రియాలు, కర్మేంద్రియాలు. గుణాలు క్రమేణా 84 లక్షల జీవరాశి ఆవిర్భవించింది. ఇదే మంత్రపుష్పం యొక్క సారాంశం కూడా.
ప్రళయం జరిగినప్పుడు కర్మ క్షయం కానటువంటి జీవరాశి అంతా, తమ కర్మ తమతోనే మూటకట్టుకుని మాయలో లీనమైపోయాయి. ఇక పంచభూతాలు క్రిందనుంచి పైకి లయమైయాయి. అంటేభూమి - జలంలో లీనమైపోయింది
జలం - అగ్నిలో లీనమైపోయింది
అగ్ని - వాయువులో లీనమైపోయింది.
వాయువు - ఆకాశంలో కలిసిపోయింది.
వీటన్నింటినీ కలుపుకున్న ఆకాశం మాయలో కలిసిపోగా, మాయ పరమాత్మునిలో లీనమైపోతుంది. ఈ విధంగా జగత్తునంతా తన గర్భాన ధరిస్తాడు పరమేశ్వరుడు. గర్భం ధరించటమనేది స్త్రీ లక్షణం కాబట్టి పరమాత్మకు స్త్రీత్వము ఆపాదించబడుతోంది. లేకపోతే, పరమాత్మకు లింగబేధాలు లేవు. ఆ రకంగా గర్భంలో దాచుకున్న జగత్తును కొంతకాలానికి మళ్ళీ బయటకు పంపాడు పరమాత్మ. అదే జగత్సృష్టి. అందుకే శ్రీమద్భాగవతంలో
ఒక పరి జగముల వెలినిడి
ఒక పరి లోపలికి గొనుచు ఉభయము గనుచున్
ఒక పరి లోపలికి గొనుచు ఉభయము గనుచున్
ఒకసారి ఈ జగత్తులను తన గర్భం నుంచి బయటకు వదులుతాడు. అది సృష్టి, జగత్తును తన లోపల ఇముడ్చుకోవటం లయము. ఇది పరమాత్మ లక్షణం, పరమేశ్వరియే పరబ్రహ్మ, కాబట్టి ఈ లక్షణాలన్నీ ఆ దేవికి ఉన్నాయి.
దక్షిణామూర్తి స్తోత్రం ఈ విధంగా చెప్తుంది. 'బీజాస్యాన్తరివాఙ్కురో జగదిదం, ప్రాంనిర్వికల్పహ్ పునః' అంటే ఈ విధంగా అయితే ఒక చిన్న విత్తనం నుండి పెద్ద మర్రి చెట్టు వస్తుందో, అదే విధంగా ఈ సమస్త బ్రహ్మాండాలు బీజ రూపమైన పరమాత్మలో నిభిడీకృతం అవుతాయి.
Viyath means sky (space). Divine mother gave birth to this universe that has the sky, the earth, the water etc. Sky is the first one in creation. This is explained in the 'Mantra Pushpa' as well. So it starts with 'Vyopam pushpam veda Pushpavaan, prajavaan, pashumaan bhavati'. That means..
Space and time came first - 'Vyopam pushpam veda Pushpavaan, prajavaan, pashumaan bhavati'.
Then came Air - 'Vayurva apamaayatanam...'
Then came Fire - 'Agnirva apamaayatanam...'
Then came Water - 'Parjanyasyapamaayatama'
Then came earth (solid matter). This way all the five elements, five thanmatras, five senses, five limbs, 3 gunas and the 84 lakhs species came - 'Rajadi Rajayah prasahya sahine'
During apocalypse, all those living beings whose karma is not yet fulfilled will carry their karmic balance along with them. At that time
First Earth merges into Water
Water merges into Air
Air merges into Fire
Fire merges into Space
Space then merges into Paramatma. Then the whole universe goes into Paramatma's womb. Because in our world, Woman carry womb, we assign feminine gender to Paramatma (and call her Divine Mother). But in reality, Paramatma is neutral. Beyond gender.
Then the whole creation emerges again from Paramatma's womb. All those living beings with unfulfilled karma take birth again. This way the cycle continues.
The same is explained in Dakshina murthy stotra. Beejasyantari vankuro jagadidam prannirvikalpah punah punah - The way a huge banyan tree emerges from a small seed, the whole universe emerges from paramatma again and again.
