బాహ్యపూజ, అంతఃపూజ అని పూజ రెండు రకాలు. బాహ్యపూజ అంటే ఎదురుగా దేవి విగ్రహాన్ని కాని, శ్రీచక్రాన్ని కాని ఉంచి చేసేటటువంటిది. ఇది ద్వైతభావనతో కూడిన పూజ. ఇక అంతః పూజ అంటే అద్వైతభావనతో పూజ ఇందులో భగవంతుడు భక్తుడు ఇద్దరూ ఒకటే. తేడాలేదు. సాధకుడే సాక్షాత్తూ పరబ్రహ్మ. 'అయమాత్మాబ్రహ్మ' అనే మహావాక్యము ఇక్కడ అన్వయించబడుతుంది. పరమేశ్వరుణ్ణి తన శరీరంలోనే ఊహించి, తానే పరమేశ్వర స్వరూపము అని నమ్మి భావనోపనిషత్తులో చెప్పిన ప్రకారం అర్చన చెయ్యటం. ఇది ముఖ్యవ్రణోపాసన.
శంకరభగవత్పాదులవారు తమ సౌందర్యలహరిలోని తొమ్మిదవశ్లోకంలో ఈ విషయం చెబుతూ
మహీం మూలాధారే కమపి మణిపూరే హుతవహం
స్థితం స్వాధిష్ఠానే హృది మరుత మాకాశ ముపరి
మనో2పి భ్రూమధ్యే సకల మపి భిత్త్వాకులపడం
సహస్రారే పద్మే నవ రహసి పత్యా విహరసే ||
ఓ తల్లీ ! పృథివీతత్త్వమైన ఆధారచక్రము, అగ్నితత్త్వమైన స్వాధిష్ఠానము, జలతత్త్వమైన మణిపూరము, వాయుతత్త్వమైన అనాహతము, ఆకాశతత్త్వమైన విశుద్ధిచక్రము, మనస్తత్త్వమైన ఆజ్ఞాచక్రము దాటి సుషుమ్న ద్వారా సహస్రారంచేరి నీ భర్త అయిన సదాశివునితో కలిసి రహస్యముగ క్రీడించుచున్నావు.
స్థితం స్వాధిష్ఠానే హృది మరుత మాకాశ ముపరి
మనో2పి భ్రూమధ్యే సకల మపి భిత్త్వాకులపడం
సహస్రారే పద్మే నవ రహసి పత్యా విహరసే ||
ఓ తల్లీ ! పృథివీతత్త్వమైన ఆధారచక్రము, అగ్నితత్త్వమైన స్వాధిష్ఠానము, జలతత్త్వమైన మణిపూరము, వాయుతత్త్వమైన అనాహతము, ఆకాశతత్త్వమైన విశుద్ధిచక్రము, మనస్తత్త్వమైన ఆజ్ఞాచక్రము దాటి సుషుమ్న ద్వారా సహస్రారంచేరి నీ భర్త అయిన సదాశివునితో కలిసి రహస్యముగ క్రీడించుచున్నావు.
గౌడపాదులవారు తమ సుభగోదయస్తుతిలో కుండలినీ ప్రభోదాన్ని వివరిస్తూ నాల్గవశ్లోకంలో
యదా తౌ చంద్రార్కౌ నిజసదన సంరోధ నవశా
దశక్తా పీయూష స్రవణహరణే సా చ భుజగీ
ప్రబుద్ధా క్షుత్కృద్ధాదశతి శశినం బైందవగతం
సుధాధారాసారైః స్నపయతి తనుం బైందవకళే ||
ఆధారచక్రంలో నిద్రావస్థలో ఉన్న కుండలినీశక్తిని అంతర్యాగం చేసి నిద్రలేపినట్లైతే అది షట్చక్రాలను దాటి సహస్రారం చేరి సుధాదారలు కురిపిస్తుంది. ఇదే విషయాన్ని వామకేశ్వరతంత్రం, తంత్రసారంలో కూడా వివరించారు. రహస్యముగా కుండలినీ శక్తిని జాగృతం చేసి దానితో పుణ్యపాపాలను చిదగ్నిలో హోమం చెయ్యటమే రహోయాగము. జ్ఞానంవల్ల కర్మలన్నీ నశిస్తాయి. కాబట్టి కుండలినీ యాగమే రహోయాగము. ఆపస్తంభ సూత్రాలలో “శాస్త్రాల మీద ఆసక్తి గలవాడికి మోక్షంరాదు. మంచి ఇళ్ళలో నివసించటంవల్ల, భోజనాదులవల్ల, లోకులు మనలను గుర్తించటంవల్ల మోక్షంరాదు. ధృడమైన సంకల్పంగలవాడికి, ఏకాంతజీవనం చేసేవాడికి, ఐహిక బంధనాలు వదిలించుకున్నవాడికి, ఆత్మయోగికి, అహింసాపరుడికి మాత్రమే ముక్తి లభిస్తుంది" అని చెప్పబడింది. కాబట్టి పుణ్యపాపాలన్నీ జ్ఞానాగ్నిలో దగ్ధంచేసి, సహస్రారంలో పరమేశ్వరిని అర్చించిన వారికి ముక్తి లభిస్తుంది. శ్రీ చక్రాన్ని అర్చన చేసే వారంతా కూడా అంతర్యాగంలో అదే అర్చనచేస్తారు. శ్రీచక్రంలో ఉన్న ఆవరణలన్నీ మన శరీరంలోనే ఉన్నాయి. శరీరమే శ్రీ చక్రం. అదే చరాచరజగత్తు. నవావరణలు శరీరంలోని భాగాలే అని గతంలో చెప్పాం. కాని అది ముఖ్యమైన విషయం కాబట్టి మళ్ళీ చెబుతున్నాం.
బైందవం బ్రహ్మరంధ్రం చ మస్తకం చ త్రికోణకమ్
లలాటేస్థారకం పత్రం భృవో ర్మధ్యే దశారకం
బహిర్ధశారం కంఠేతు మన్వత్రం హృదయం భవేత్
నాభౌ చ వసుపత్రం చ కట్యాం షోడశపత్రకం
వృత్తత్రయం చ ఊరుభ్యాం పద్భ్యాం భూపురత్రయమ్ ||
ఈ రకంగా శ్రీ చక్రాన్ని శరీరంలోనే భావించి, సహస్రారంలో ఆ పరమేశ్వరిని అర్చించిన జ్ఞానికి మోక్షం లభిస్తుంది.
దశక్తా పీయూష స్రవణహరణే సా చ భుజగీ
ప్రబుద్ధా క్షుత్కృద్ధాదశతి శశినం బైందవగతం
సుధాధారాసారైః స్నపయతి తనుం బైందవకళే ||
ఆధారచక్రంలో నిద్రావస్థలో ఉన్న కుండలినీశక్తిని అంతర్యాగం చేసి నిద్రలేపినట్లైతే అది షట్చక్రాలను దాటి సహస్రారం చేరి సుధాదారలు కురిపిస్తుంది. ఇదే విషయాన్ని వామకేశ్వరతంత్రం, తంత్రసారంలో కూడా వివరించారు. రహస్యముగా కుండలినీ శక్తిని జాగృతం చేసి దానితో పుణ్యపాపాలను చిదగ్నిలో హోమం చెయ్యటమే రహోయాగము. జ్ఞానంవల్ల కర్మలన్నీ నశిస్తాయి. కాబట్టి కుండలినీ యాగమే రహోయాగము. ఆపస్తంభ సూత్రాలలో “శాస్త్రాల మీద ఆసక్తి గలవాడికి మోక్షంరాదు. మంచి ఇళ్ళలో నివసించటంవల్ల, భోజనాదులవల్ల, లోకులు మనలను గుర్తించటంవల్ల మోక్షంరాదు. ధృడమైన సంకల్పంగలవాడికి, ఏకాంతజీవనం చేసేవాడికి, ఐహిక బంధనాలు వదిలించుకున్నవాడికి, ఆత్మయోగికి, అహింసాపరుడికి మాత్రమే ముక్తి లభిస్తుంది" అని చెప్పబడింది. కాబట్టి పుణ్యపాపాలన్నీ జ్ఞానాగ్నిలో దగ్ధంచేసి, సహస్రారంలో పరమేశ్వరిని అర్చించిన వారికి ముక్తి లభిస్తుంది. శ్రీ చక్రాన్ని అర్చన చేసే వారంతా కూడా అంతర్యాగంలో అదే అర్చనచేస్తారు. శ్రీచక్రంలో ఉన్న ఆవరణలన్నీ మన శరీరంలోనే ఉన్నాయి. శరీరమే శ్రీ చక్రం. అదే చరాచరజగత్తు. నవావరణలు శరీరంలోని భాగాలే అని గతంలో చెప్పాం. కాని అది ముఖ్యమైన విషయం కాబట్టి మళ్ళీ చెబుతున్నాం.
బైందవం బ్రహ్మరంధ్రం చ మస్తకం చ త్రికోణకమ్
లలాటేస్థారకం పత్రం భృవో ర్మధ్యే దశారకం
బహిర్ధశారం కంఠేతు మన్వత్రం హృదయం భవేత్
నాభౌ చ వసుపత్రం చ కట్యాం షోడశపత్రకం
వృత్తత్రయం చ ఊరుభ్యాం పద్భ్యాం భూపురత్రయమ్ ||
ఈ రకంగా శ్రీ చక్రాన్ని శరీరంలోనే భావించి, సహస్రారంలో ఆ పరమేశ్వరిని అర్చించిన జ్ఞానికి మోక్షం లభిస్తుంది.
She who wanders with her husband secretly in Sahasrara. Rahoyagam means inner yoga. We have previously explained that Gods worship is of two types. But let's recall once again according to the context.
There are two types of worship namely Bahyapuja and Antahpuja. Bahyapuja means keeping the idol of Devi or Srichakra in front of you during worship. It is a dualistic worship. And Antah Puja means worship with Advaita Bhavana in which both the devotee and the Lord are one and the same. No difference. The worshiper is the real Parabrahma. The adage 'Ayamatmabrahma' is applied here. Imagining the Supreme Lord in his/her own body and believing that he/she is the embodiment of the Supreme Lord, worshiping as per Bhavanopanishad. This is the mukhyapranopasana.
Sri Shankarabhagavata says this in the ninth verse of his Soundaryalahari.
Mahīṁ mūlādhārē kamapi maṇipūrē hutavahaṁ
sthitaṁ svādhiṣṭhānē hr̥di maruta mākāśa mupari
manō2pi bhrūmadhyē sakala mapi bhittvākulapaḍaṁ
sahasrārē padmē nava rahasi patyā viharasē ||
O mother! Beyond the Aadhar Chakra which is Earth, Swadhishthana which is Fire, Manipura which is Water, Anahata which is Air, Visuddhi Chakra which is Sky, Ajna Chakra which is Mind, you enter the Sahasrara through Sushumna and dance with your husband Sadashiva in secret.
Sri Gaudapada in the Subhagodayastuti described the Kundalini Prabhoda in the fourth stanza.
Yadā tau candrārkau nijasadana sanrōdha navaśā
daśaktā pīyūṣa sravaṇaharaṇē sā ca bhujagī
prabud'dhā kṣutkr̥d'dhādaśati śaśinaṁ baindavagataṁ
sudhādhārāsāraiḥ snapayati tanuṁ baindavakaḷē ||
If the dormant Kundalini Shakti is awakened in the Aadhar Chakra, it crosses the Shatchakras and reaches the Sahasrara and rains Sudhadaras. The same thing is also explained in Vamakesvaratantram and Tantrasara. Rahoyaga is to secretly awaken the Kundalini energy and use it to burn sins in Chidagni. The fire of consciousness destroys all karmas. So the Kundalini Yaga is the Raho Yaga. In the Apastamba Sutras, “He who is interested in the sciences does not attain moksha. Living in good houses, eating delicious food, being famous in the world does not bring salvation. It is said that only the strong-willed, the solitary, the one who has freed himself from worldly bonds, the spiritual yogi and the non-violent person can attain liberation. Therefore, those who have burnt all their sins in the fire of consciousness and worshiped Divine mother in the sahasrara will attain liberation. Shri Chakra - That is embodiment of the whole universe.
Baindavaṁ brahmarandhraṁ ca mastakaṁ ca trikōṇakam
lalāṭēsthārakaṁ patraṁ bhr̥vō rmadhyē daśārakaṁ
bahirdhaśāraṁ kaṇṭhētu manvatraṁ hr̥dayaṁ bhavēt
nābhau ca vasupatraṁ ca kaṭyāṁ ṣōḍaśapatrakaṁ
vr̥ttatrayaṁ ca ūrubhyāṁ padbhyāṁ
Like this, one has to worship divine mother inside the body. Imagine her in the Sahasrara.